اثر پرتو بیم الکترونی بر فراسنجه های تجزیه پذیری و قابلیت هضم شکمبه ای و پس از شکمبه ای ماده خشک و پروتئین خام برخی مکمل های پروتئینی گیاهی

به منظور بررسی اثر پرتو بیم الکترونی بر فراسنجه های تجزیه پذیری و قابلیت هضم شکمبه ای- پس از شکمبه ای ماده خشک و پروتئین خام کنجاله سویا، کنجاله کلزا و دانه خلر، این خوراک ها با دوزهای 50، 100 و 150 کیلوگری پرتوتابی شدند. برای تعیین تجزیه پذیری شکمبه ای ماده خشک و پروتئین خام، 3 کیسه به ازای هر ماده خوراکی در زمان های 2، 4، 8، 16، 24، 48 و 72 ساعت در شکمبه یک رأس تلیسه هلشتاین مجهز به فیستولای شکمبه ای (به وزن 400 کیلوگرم) قرار داده شد. قابلیت هضم شکمبه ای و پس از شکمبه ای ماده خشک و پروتئین خام با استفاده از روش توأم درون کیسه ای و دستگاه شبیه ساز هضم (دیزیii) تعیین شد. تجزیه آماری داده ها با نرم افزار آماری sas (2003) و در قالب طرح کاملاً تصادفی و مقایسه میانگین ها با آزمون توکی انجام شد. نتایج نشان داد پرتوتابی بر ماده خشک، پروتئین خام، چربی خام و خاکستر مواد خوراکی خام در مقایسه با همان خوراک ها به شکل پرتوتابی شده، اثری نداشت. میزان فیبر نامحلول در شوینده خنثی در خوراک های پرتو داده شده کمتر از خوراک های خام (برای هر سه ماده خوراکی) بود (05/0p<). میزان فیبر نامحلول در شوینده اسیدی در کنجاله سویا در اثر پرتوتابی با دوزهای 100 و 150 کیلوگری، در کنجاله کلزا در اثر پرتوتابی با دوز 150 کیلوگری و در دانه خلر در اثر پرتوتابی با هر سه دوز نسبت به نمونه های پرتوتابی نشده کاهش یافت (05/0p<). میزان نیتروژن غیر پروتئینی در کنجاله سویا در اثر پرتوتابی با هر سه دوز و در کنجاله کلزا در اثر پرتوتابی با دوزهای 100 و 150 کیلوگری افزایش یافت ولی پرتوتابی بر میزان نیتروژن غیر پروتئینی دانه خلر اثری نداشت (05/0p<). در مورد کنجاله سویا، در دوز پرتوتابی 150 کیلوگری، بخش سریع تجزیه و کند تجزیه ی ماده خشک و پروتئین خام به ترتیب بیشتر و کمتر از سایر تیمارها بود (05/0p<) و ثابت نرخ تجزیه و تجزیه پذیری موثر شکمبه ای ماده خشک و پروتئین خام در هر سه دوز پرتوتابی کمتر از کنجاله سویای خام بود (05/0p<). در مورد کنجاله کلزا، پرتوتابی در دوزهای 50 و 100 کیلوگری باعث کاهش بخش سریع تجزیه و افزایش بخش کند تجزیه ی پروتئین خام نسبت به کنجاله کلزای خام شد. در مورد دانه خلر، تنها بخش کند تجزیه ی ماده خشک و پروتئین خام در دوز پرتوتابی 150 کیلوگری نسبت به دانه خلر خام کاهش یافت (05/0p<). قابلیت هضم شکمبه ای پروتئین خام در کنجاله سویا در اثر پرتوتابی با دوزهای 100 و 150 کیلوگری و در کنجاله کلزا در اثر پرتوتابی با هر سه دوز نسبت به خوراک های خام کاهش یافت (05/0p<). قابلیت هضم پروتئین خام در کل دستگاه گوارش در کنجاله سویا در اثر پرتوتابی با دوز 150 کیلوگری و در کنجاله کلزا در اثر پرتوتابی با هر سه دوز نسبت به خوراک های خام کاهش یافت (05/0p<). در مورد دانه خلر، قابلیت هضم شکمبه ای، قابلیت هضم پس از شکمبه ای و قابلیت هضم کل دستگاه گوارشی ماده خشک در اثر پرتوتابی با دوزهای 100 و 150 کیلوگری نسبت به دانه خلر خام افزایش یافت (05/0p<). قابلیت هضم پس از شکمبه ای و قابلیت هضم کل دستگاه گوارشی پروتئین خام دانه خلر در هر سه دوز پرتوتابی نسبت به دانه خلر خام افزایش یافت (05/0p<). با توجه به نتایج تحقیق حاضر، پرتوتابی با بیم الکترونی بر پارامترهای مورد مطالعه در کنجاله سویا، کنجاله کلزا و دانه خلر اثرات متفاوتی داشت ولی در مجموع پرتوتابی با بیم الکترونی به ویژه در مورد دانه خلر باعث بهبود کیفیت پروتئین شد.